Ψυχοδηλωτικά Φάρμακα και Ψυχοθεραπεία
Στη μνήμη του πατέρα μου Αθανασίου Καυκαλίδη
Εγώ μεν δη κατανοών του ανδρός την τε σοφίαν και την γενναιότητα, ούτε μη μεμνήσθαι δύναμαι αυτού ούτε μεμνημένος μη ουκ επαινείν.
Ξενοφών, Απολογία Σωκράτους.
Κάθε αλήθεια περνά από τρία στάδια: πρώτα γελοιοποιείται, στη συνέχεια απορρίπτεται βίαια, και τελικά γίνεται αποδεκτή ως αυτονόητη.
ArthurSchopenhauer.
Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ [1]
I
Προγεννητικές εμπειρίες και ψυχοδηλωτικά φάρμακα. – LSD-25. – ο ρόλος του συμπαραστάτη ψυχοθεραπευτή. – Αλήθεια και παραπληροφόρηση σχετικά με τα ψυχοδηλωτικά. – Ονοματολογία ψυχοδηλωτικών ουσιών. – «ίχνη μνήμης» παρελθόντων εμπειριών. – Μια θεωρητική προσπάθεια για την κατανόηση του μηχανισμού λειτουργίας των «ιχνών μνήμης». – Συνεδρίες φαρμακευτικής αυτοψυχογνωσίας. – Ιατρική και ψυχιατρική. – δοσολογία LSD-25. – Τι μπορεί να νιώσει αυτός που παίρνει LSD-25. – Images verbales. – Τι συμβολίζει το γράμμα «Α». – Ανάγκη επιστροφής στη μήτρα. – Μητρικά υποκατάστατα. –
Ζέφυρος.
Σε επανειλημμένες ανακοινώσεις σου σε διεθνή επιστημονικά συνέδρια, από το 1963 και δώθε, και με την έκδοση της πραγματείας σου το 1980, μιλάς για προγεννητικές αναβιώσεις ασθενών σου στη διάρκεια ψυχοθεραπευτικών συνεδριών. Το ερώτημα είναι απλό και τίθεται άμεσα και ξεκάθαρα: πώς είναι δυνατόν ένας άνθρωπος να θυμηθεί, να σπάσει το φράγμα της λήθης, και να βιώσει τη στιγμή της γέννησής του ή την ενδομήτρια ζωή του και μάλιστα με σωματικό και ψυχικό συγχρονισμό;
Dr.K
Αυτό οφείλεται στη φαρμακοδυναμική ενέργεια των ψυχοδηλωτικών φαρμάκων που χρησιμοποίησα σε απειροελάχιστες δόσεις ως βοηθητικό ψυχοθεραπευτικό μέσο. Βλέπεις, το ψυχοδηλωτικό αυξάνει τις διαστάσεις του χώρου του συνειδητού της καθημερινής ζωής. Αυξάνει την ικανότητα αυτοενδοσκόπησης σε εκπληκτικά υψηλό επίπεδο επανενεργοποιώντας τη μνήμη.
Ζέφυρος.
Δηλαδή, ο άνθρωπος δεν γεννιέται άγραφο χαρτί;[2]
Dr.K
Αυτό που έδειξαν τα περιστατικά μου, οι 16 «Α»,[3] που υποβλήθηκαν σε συνεδρίες με ψυχοδηλωτικά φάρμακα, βεβαιώνει ότι η συνείδηση διαμορφώνεται μέσα στη μήτρα. Το έμβρυο νιώθει από την πρώτη στιγμή της συνένωσης του σπερματοζωαρίου και του ωαρίου των φυσικών του γεννητόρων. Για την εμβρυϊκή συνείδηση η μητρική αποδοχή ή απόρριψη αποτελεί μηνύματα-ερεθίσματα που κατά κανόνα αφήνουν τα ίχνη τους στα ανθρώπινα κύτταρα . Η επανενεργοποίηση αυτών των «ιχνών μνήμης» από το ψυχοδηλωτικό φάρμακο είχε ως αποτέλεσμα την επαναβίωση της ενδομήτριας εμπειρίας.
Ζέφυρος.
Ιδού ακόμα κάτι που σοκάρει τον ανυποψίαστο αναγνώστη. Όχι μόνον μιλάς για άτομα που επαναβίωσαν την εμβρυική τους εμπειρία, αλλά οι επαναβιώσεις αυτές έλαβαν χώρα υπό την επήρεια ψυχοδηλωτικών ουσιών. Οι ουσίες αυτές εμπεριέχονται στον πίνακα Ι της Διεθνούς Συμβάσεως της Βιέννης και έχουν απαγορευτεί από το 1971.
Dr.K
Ας ξεκαθαρίσουμε το θέμα. Όταν κυκλοφόρησαν τα ψυχοδηλωτικά LSD-25 και Psilocybine από την εταιρεία Sandoz, ήταν απολύτως νόμιμη η χρήση τους και όχι μόνο, ήταν η πιο ελπιδοφόρα εξέλιξη στον χώρο της ψυχοθεραπείας. Υπήρξαν δεκάδες ψυχίατροι στη Δύση, την Αμερική και την Ευρώπη, στην περίοδο 1950-1970 που τα χρησιμοποίησαν ως βοηθητικό μέσο στην ψυχοθεραπεία. [4] Εξάλλου, η ίδια η Σύμβαση της Βιέννης, αλλά και η εισηγητική έκθεση για την επικύρωσή της από την Ελλάδα αναφέρει ρητώς ότι αναγνωρίζεται η χρησιμοποίηση αυτών των ουσιών για ιατρικούς και επιστημονικούς σκοπούς.[5]
Ζέφυρος.
Ποια ψυχοδηλωτικά χρησιμοποίησες;
Dr.K
Από το 1960 μέχρι το 1970 τη διαθυλαμίδη του d-λυσεργικού οξέως, το γνωστό LSD-25.
Ζέφυρος.
Υπάρχει διαφορά του LSD-25 από το LSD που ξέρουμε και που πωλείται παράνομα στο λαθρεμπόριο;
Dr.K
Το ζήτημα είναι ότι δεν γνωρίζουμε την καθαρότητα του LSD που διατίθεται στον δρόμο. Δεν γνωρίζουμε τι προσμείξεις έχει. To LSD-25 ή LSD ή Delycide, ήταν αυτό που παρασκευαζόταν στα εργαστήρια της ελβετικής φαρμακευτικής εταιρείας Sandoz. Το ίδιο και η Psilocybine (ψιλοκυβίνη) που χρησιμοποίησα τα δύο επόμενα χρόνια (1970-72). Αλλά εδώ πρέπει να σου τονίσω ότι η πείρα μού έδειξε ότι η φαρμακοδυναμική ενέργεια του LSD-25 είναι ισχυρότερη εκείνης της Psilocybine, δηλ. η επανενεργοποίηση της μνήμης είναι ισχυρότερη από εκείνη που προκαλεί η Psilocybine. Στη συνέχεια και από το 1973 μέχρι σήμερα, χρησιμοποίησα την Ketamine Hydrochloride (υδροχλωρική κεταμίνη). Πρέπει να σου πω, ότι οι εμπειρίες και τα συμπεράσματα που κατέληξαν τα περιστατικά μου έχουν ορισμένα κοινά σημεία ανεξάρτητα από το είδος του ψυχοδηλωτικού στο οποίο υποβλήθηκαν.
Ζέφυρος.
Διαβάζοντας το βιβλίο σου, αλλά και τις γραπτές αναφορές των ασθενών σου, βλέπει κανείς, ότι οι συνθήκες της εμβρυικής ζωής των 16 «Α», διέφεραν ουσιαστικά. Υπάρχουν περιστατικά σου που μίλησαν για αδιάκοπα ευπρόσδεκτη κατάσταση κατά τη διάρκεια της ενδομήτριας ζωής τους. Υπάρξανε άλλοι των οποίων η ύπαρξη μέσα στη μήτρα ήταν αδιάκοπα ανεπιθύμητη από τη μητέρα. Ορισμένοι ένιωσαν ότι κατά τη διάρκεια της εμβρυικής τους ύπαρξης απορριπτόταν το φύλο τους από τη μητέρα, και άλλα περιστατικά που βίωσαν την απόρριψή τους ως ύπαρξη. Ανάλογα, λοιπόν, με τις συνθήκες που επικρατούσαν στον ενδομήτριο χώρο, ανάλογα με την ποιότητα της ενδομήτριας εμπειρίας τους, κατέταξες τους «Α» σε δύο βασικές κατηγορίες: Τα «ευπρόσδεκτα» και τα «ανεπιθύμητα» έμβρυα. Θα ήθελες να σχολιάσεις τις κατηγορίες αυτές;
Dr.K
Ας αρχίσουμε από τους «ευπρόσδεκτους». Τρεις από τους 16«Α», δύο γυναίκες και ένας άντρας, 24 -33 χρονών, κατά τη διάρκεια των συνεδριών αυτοψυχογνωσίας, ένιωσαν βαθμιαία το σώμα τους να μικραίνει και να παίρνει τελικά τις διαστάσεις και τη στάση εμβρύου μέσα στη μήτρα. Συναίσθημα ωκεάνιας γαλήνης γέμιζε ολόκληρη την ύπαρξη τους. Στη συνέχεια επαναβίωσαν τη σκληρή δοκιμασία της γέννησης τους και τον τρομακτικό φόβο που τους προκάλεσε η πρώτη επαφή με το εξωτερικό περιβάλλον, το οποίο ένιωσαν θανάσιμα επικίνδυνο. Διωγμένοι από τον ενδομήτριο παράδεισο, νιώθοντας ανυπεράσπιστοι και εγκαταλειμμένοι, κυριαρχήθηκαν από επιθυμία να επιστρέψουν στον ιδεώδη ασφαλή τόπο από όπου εξωθήθηκαν χωρίς τη θέληση τους.
Η αδυναμία να ικανοποιήσουν αυτή την επιθυμία προκάλεσε ταυτόχρονα δυο αντίθετα και πανίσχυρα συναισθήματα: Το πρώτο συναίσθημα ήταν εκείνο της απόρριψης: Την εξώθηση από τη μήτρα θεώρησαν ως απόρριψη από τη μητέρα και διατήρησαν την πικρή ανάμνηση της μαζί μ’ ένα συναίσθημα εχθρότητας σε λανθάνουσα κατάσταση, το οποίο εκδηλωνόταν στην μετέπειτα ζωή με συγκαλυμμένη ή απροκάλυπτη επιθετικότητα. Το παραμικρό γεγονός μπορούσε να αναζωπυρώσει την απόρριψη. Αυτό συνέβαινε συχνότατα στην καθημερινή ζωή. Το δεύτερο συναίσθημα ήταν η αδιάκοπη προσήλωση στη μητέρα, επειδή συμβόλιζε την ιδεώδη ασφάλεια που τους χάρισε κατά την εμβρυϊκή τους ζωή. Η παρουσία της στο βρεφικό και παιδικό τους ορίζοντα ήταν απαραίτητη. Όπως τους προστάτευε μέσα στη μήτρα της από τους κινδύνους του εξωτερικού περιβάλλοντος, θα τους προστάτευε και από τους παρόντες κινδύνους, παίρνοντας τους στην αγκαλιά της. Την ήθελαν συνεχώς κοντά τους, αποκλειστικά δική τους. Απαιτούσαν το ενδιαφέρον της να συγκεντρώνεται μόνο σ’ αυτούς. Διάφορα πρόσωπα του περιβάλλοντος, λ.χ., πατέρας, αδέλφια, φίλοι, οι οποίοι απασχολούσαν τη μητέρα και απορροφούσαν την προσοχή της, γίνονταν μισητά πρόσωπα.
Ζέφυρος.
Στην κατηγορία των «ανεπιθύμητων», υπάρχει μια υποκατηγορία, «οι υπαρξιακά ανεπιθύμητοι», εκείνοι, δηλ., που η φυσική τους μητέρα δεν τους ήθελε μέσα στη μήτρα της. Τι έχεις να σχολιάσεις επ’ αυτού;
Dr.K
Η επαναβίωση της ενδομήτριας ζωής του υπαρξιακά «ανεπιθύμητου εμβρύου», κατά τις συνεδρίες αυτοψυχογνωσίας, είναι η δραματικότερη και τραγικότερη σκηνή που έχω ζήσει στην επαγγελματική μου σταδιοδρομία. Είναι κυριολεκτικά απερίγραπτα, το άγχος, η αγωνία, ο τρόμος των αρρώστων, το σώμα των οποίων συγκλονίζονταν από περιοδικές οδυνηρές σπασμωδικές κινήσεις. Ο ψυχικός και σωματικός πόνος και ο υπέρτατος τρόμος που ένιωσαν στη διάρκεια των συνεδριών, πολύ δύσκολα περιγράφονται. Δύο γυναίκες, 22 και 23 ετών, η «Α»6 και η «Α»10, επαναβίωσαν την ενδομήτρια απόρριψη από τη μητέρα τους. Η εξώθησή τους από τη μήτρα πέρασε απαρατήρητη επειδή δεν μπορούσε να τις τραυματίσει περισσότερο. Στη βρεφική τους ηλικία ήταν φιλάσθενες. Τα πρώτα παιδικά τους χρόνια καταλαμβάνονταν συχνότατα από συναίσθημα αγχώδους χάους. Αποξενωμένες από τη μητέρα τους και το εξωτερικό περιβάλλον, ένιωθαν ότι δεν ανήκουν πουθενά. Η προσπάθεια επικοινωνίας με άλλους ανθρώπους προκαλούσε μόνο τρόμο και ντροπή. Αμφιβάλλουν για το κάθε τι γύρω τους. Το σώμα τους δεν τους ανήκει. Νιώθουν ανίκανες να αναλάβουν υπεύθυνα οτιδήποτε, επειδή η αποτυχία σε κάθε τους προσπάθειας είναι εκ των προτέρων βέβαιη. Τα πάντα και οι πάντες τους απορρίπτουν. Δεν ξέρουν ποιες είναι, δεν έχουν ταυτότητα. Η απόρριψη από τη μητέρα, τους αφαιρούσε το δικαίωμα να παραδεχθούν ότι υπάρχουν σαν όντα.
Ζέφυρος.
Υπάρχει και ο τραυματισμός της απόρριψης του φύλου.
Dr.K
Ανεπιθύμητοι λόγω φύλου είναι εκείνοι που το φύλο τους δεν το ήθελε η μητέρα τους, όταν τους είχε μέσα στη μήτρα της. Η επαναβίωση της ενδομήτριας απόρριψης του φύλου σε ορισμένα περιστατικά είναι εξίσου επώδυνη όσο και η επαναβίωση της απόρριψης του υπαρξιακά ανεπιθύμητου (βλ. περιγραφές Α6 σελ. 287. Α10 σελ. 322-324).
Ζέφυρος.
Στο βιβλίο σου υπάρχει και ένα περιστατικό, ο «Α»4, ο οποίος ενώ είναι ευπρόσδεκτος, περιγράφει πόσο τον συγκλόνιζαν στη διάρκεια της εμβρυικής του ζωής, οι νευρικές κρίσεις που πάθαινε η μητέρα του.
Dr.K
Ο «Α»4, ανήκει στους «ευπρόσδεκτους αλλά περιοδικά ανεπιθύμητους». Είναι ο μοναδικός άρρωστος αυτής της κατηγορίας. Είναι αξιοσημείωτο, ότι το συναίσθημα της ωκεάνιας ενδομήτριας γαλήνης διέκοπταν περιοδικά οδυνηροί σπασμοί σε όλο το σώμα. Επικοινωνήσαμε με τη μητέρα του αρρώστου. Μας πληροφόρησε ότι κατά την εγκυμοσύνη της είχε έντονες ηθικές συγκρούσεις με το περιβάλλον της που της προκαλούσαν ψυχική υπερένταση και νευρικές κρίσεις.
Ζέφυρος.
Και οι «κληρονομικά ανεπιθύμητοι»;
Dr.K
Κληρονομικά ανεπιθύμητοι είναι εκείνοι που κληρονομούν προγονική ή προγονικές απορρίψεις. Στην υποκατηγορία αυτή ανήκει η «Α»10, που εκτός από την επαναβίωση της απόρριψης φύλου την οποία υπέστη από τη μητέρα της, επαναβίωσε και προγενέστερες απορρίψεις λόγω φύλου των θηλυκών της προγόνων. Συγκεκριμένα επαναβίωσε τις ακόλουθες απορρίψεις: την απόρριψη του φύλου της μητέρας της από τη μάμμη της, την απόρριψη του φύλου της μάμμης της από την προμάμμη της κ.ο.κ. Με άλλα λόγια, η «Α»10 κληρονόμησε την απόρριψη του γυναικείου φύλου πολλών γενεών θηλυκών της προγόνων από τις μητέρες τους. Επίσης, η «Α»6 ανήκει στην υποκατηγορία των κληρονομικά ανεπιθύμητων.
Ζέφυρος.
Υπήρξαν περιστατικά σου, τα οποία επαναβίωσαν τον τραυματισμό της γέννησης. Τι έχεις να πεις σχετικά με αυτό;
Dr.K
Εκτός από τις «Α»3 και «Α»13, την εμπειρία της εξώθησης-γέννησης και του πρωτόγονου δέους επαναβίωσαν και οι «Α»1, «Α»4, «Α»5, «Α»12 και «Α»16 (βλ. περιγραφές Α5 σελ. 257, Α16 σελ. 399-400). Είναι αξιοσημείωτο ότι η διαδικασία της εξώθησης-γέννησης έγινε συγκινησιακά αισθητή από τους πιο πάνω “Α” ως εκ προθέσεως εκ μέρους της μήτρας-μητέρας απόρριψη της αυτοσυντήρησης/υπαρξιακής τους ταυτότητας. Η «Α»10 επαναβίωσε την εξώθηση-γέννησή της που συνοδεύτηκε από διπολική αίσθηση, αφενός απαλλαγή από την ενδομήτρια κόλαση, αφετέρου συνέχιση της απόρριψης.
Ζέφυρος.
Ας έρθουμε, τώρα, στις συνειδητοποιήσεις. Η σεξουαλική δραστηριότητα, οι φαντασιώσεις σεξουαλικού περιεχομένου, ο ίδιος ο οργασμός, το sex, γενικότερα, καθώς και τα συναισθήματα που το ακολουθούν, φαίνεται να παίζει τεράστιο ρόλο και να είναι άμεσα συνδεδεμένο με τις προγεννητικές και περιγεννητικές εμπειρίες των ασθενών σου.
Dr.K
Η σεξουαλική δραστηριότητα που κατέληγε σε οργασμό, συμβόλιζε το πρακτικό μέσο επιστροφής στη μήτρα και για τους 16«Α». Ένας «ευπρόσδεκτος» άρρωστος, ηλικίας 33 ετών, στην 4η συνεδρία Αυτοψυχογνωσίας συνειδητοποίησε, ότι η σεξουαλική του δραστηριότητα συμβόλιζε το πρακτικό μέσο ικανοποίησης της μη συνειδητής, αλλά άσβεστης επιθυμίας επιστροφής στο ιδεώδες και ασφαλές ενδομήτριο περιβάλλον. Συγκεκριμένα ο ασθενής τόνισε: (α) Η εκσπερμάτωση κατά τη σεξουαλική δραστηριότητα με ένα μητρικό υποκατάστατο συμβόλιζε την επιστροφή στη μήτρα. Ορισμένα κύτταρα του κορμιού του, τα σπερματοζωάρια, επέστρεφαν στη μήτρα. (β) Αν οι εξωτερικές συνθήκες ή οι εσωτερικές (συναισθήματα, σκέψεις) του δημιουργούσαν συναίσθημα απόρριψης – ανασφάλειας, την ίδια στιγμή αναζωπυρωνόταν η εξώθηση – απόρριψη από τη μήτρα, η ανασφάλεια της επαφής με το εξωτερικό περιβάλλον και η επιθυμία επιστροφής στη μήτρα. Η τελευταία προκαλούσε επιθυμία για σεξουαλική δραστηριότητα. Ο συναισθηματικός συμβολισμός του σεξ, τον έκανε να νιώθει ότι, αν έχανε τη σεξουαλική του ικανότητα, έχανε το παν στη ζωή. Η ανικανότητα σήμαινε την απώλεια της δυνατότητας να καταφύγει στο ασφαλές ενδομήτριο περιβάλλον, το οποίο, όπως κάποτε τον είχε προστατεύσει από τους κινδύνους του εξωτερικού περιβάλλοντος, έτσι και στο παρόν θα τον προφύλασσε από τον νέο κίνδυνο. Συνειδητοποίησε, επίσης, ότι η αυταρχική συμπεριφορά της μητέρας του και η απόρριψη του σεξ εκ μέρους της, τον ευνούχιζαν ψυχολογικά. Και μόνο η ιδέα πως θα είχε σεξουαλική επαφή με μία γυναίκα – μητρικό υποκατάστατο, ήταν αρκετή για να επανενεργοποιήσει τον τρόμο του ευνουχισμού και να τον καταστήσει ανίκανο. Από παρόμοιες επαφές είχε οδυνηρότατες εμπειρίες. Η κάθε προσπάθεια για ετεροφυλοφιλική πράξη κατέληγε όχι μόνο στον τρόμο του ευνουχισμού, αλλά και στην γελοιοποίηση του ανδρισμού του. Έτσι αγνόησε τις γυναίκες. Το εχθρικό περιβάλλον όμως ήταν πάντα εκεί και του αναζωπύρωνε την ανασφάλεια και τη σεξουαλική επιθυμία. Δεν του έμενε άλλος δρόμος εκτός από την ομοφυλοφιλία. Ο άντρας – σεξουαλικός σύντροφος με το να μην είναι γυναίκα, δεν μπορούσε να ευνουχίσει τον άρρωστο.
Έρχομαι τώρα στις δύο γυναίκες της κατηγορίας των «υπαρξιακά ανεπιθύμητων», που προανέφερα. Και οι δύο τους απέρριπταν κάθε σεξουαλική δραστηριότητα. Τη σεξουαλική πράξη τη θεωρούσαν κάτι το αηδιαστικό και τρομακτικά επικίνδυνο. Κατά τις συνεδρίες αυτοψυχογνωσίας συνειδητοποίησαν ότι η σεξουαλική πράξη θα τις οδηγούσε πίσω στη μήτρα, δηλ. στη κόλαση της ενδομήτριας απόρριψης. Η επιστροφή στις συνθήκες της ενδομήτριας ζωής ήταν συναισθηματικά αδιανόητη. Για τους «ανεπιθύμητους λόγω φύλου», το σεξ ήταν πηγή μόνιμου προβληματισμού. Χωρίς σεξουαλική ταυτότητα ένιωθαν αδιάφοροι και απέχθεια για τη σεξουαλική πράξη, επειδή – όπως συνειδητοποίησαν με την αυτοψυχογνωσίας – η τελευταία θα τους οδηγούσε στο αγωνιώδες ενδομήτριο περιβάλλον.
Ο άρρωστος της κατηγορίας των ευπρόσδεκτων αλλά συγκλονιζόμενων από τις συναισθηματικές καταπονήσεις της εγκυμονούσας μητέρας, συνειδητοποίησε ότι η ετεροφυλόφιλη σεξουαλική πράξη, που κατέληγε σε οργασμό, επανενεργοποιούσε την οδυνηρή ενδομήτρια εμπειρία του και τα μέσα για να την αποφύγει ήταν:
είτε να πάθει ανικανότητα – γεγονός που συνέβαινε συχνά, είτε να έχει σεξουαλική επαφή με γυναίκες πόρνες, δηλ., με γυναίκες που δεν αποτελούσαν μητρικό υποκατάστατο, είτε να εξευτελίζει τη σεξουαλική σύντροφο κατά τη διάρκεια της πράξης με βωμολοχίες και όργια (έτσι η γυναίκα έπαυε να είναι μητρικό υποκατάστατο), είτε να εισδύει στη γυναίκα σε πρηνή θέση, κάνοντας φαντασιώσεις ομοφυλοφιλικού περιεχομένου, είτε, τελικά, να έχει ομοφυλοφιλική επαφή.
Ζέφυρος.
Είναι μόνον η φαρμακοδυναμική ενέργεια του ψυχοδηλωτικού που οδήγησε τα περιστατικά σου στην επαναβίωση προγεννητικών εμπειριών και συνειδητοποιήσεων τέτοιου μεγέθους; Θέτω το ερώτημα επειδή οποιονδήποτε νέο ρωτήσεις, που έχει δοκιμάσει, θα σου μιλήσει για χρώματα και περίεργες παραισθήσεις, αλλά δεν άκουσα κανέναν να μου περιγράφει προγεννητικές επαναβιώσεις.
Dr.K
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι μεγάλες δόσεις που παίρνουν ανεξέλεγκτα οι νέοι, πενταπλάσιες πολλές φορές από τις ψυχοθεραπευτικές, προκαλούν πνευματική σύγχυση και δεν βοηθάνε. Ο λαθρέμπορος στο δρόμο θα σου πουλήσει LSD σε φιαλίδια που δεν αναγράφουν πόσα εκατομμυριοστά του γραμμαρίου περιέχει κάθε “δόση” της χημικής ουσίας. Η παρασκευή του γίνεται σε παράνομα χημικά εργαστήρια με πρόχειρο τρόπο. επίσης, το LSD του λαθρεμπορίου δεν είναι συνήθως καθαρό και περιέχει πολλές τοξικές ξένες προσμείξεις. Οι νέοι άνθρωποι πρέπει επίσης να γνωρίζουν ότι οι λαθρέμποροι, πολλές φορές, ανακατεύουν το LSD με ηρωίνη ή μορφίνη. Αλλά ας γυρίσουμε στη χρήση του φαρμάκου στα ψυχοθεραπευτικά πλαίσια συνεδριών αυτοψυχογνωσίας. Βασικότατο ρόλο, μεταξύ άλλων, στην όλη διαδικασία της αυτοψυχογνωσίας παίζει η στάση, η μεθοδολογία του συμπαραστάτη ψυχοθεραπευτή. Η πολύχρονη πείρα μου, μού έδειξε ότι ο υποβαλλόμενος στη διάρκεια μιας συνεδρίας έχει ανάγκη από την παρουσία κάποιου που θα του παρασταθεί ως άνθρωπος και ως γιατρός σε περίπτωση που θα απαιτηθεί η διακοπή της συνεδρίας. Αλλά τον οδυνηρό δρόμο που θα οδηγήσει στο μη-συνειδητό ο «Α»[6] πρέπει να τον βρει μόνος του, δηλ. τον πρωτεύοντα ρόλο στη συνεδρία τον έχει ο «Α». Ο συμπαραστάτης – γιατρός κάθεται υπομονετικά δίπλα στο προσκέφαλο του χωρίς το ρολόι στο χέρι. Μην ξεχνάς ότι οι συνεδρίες με LSD-25 διαρκούν μέχρι και 9 ώρες. Εάν στη διάρκεια της συνεδρίας ο “Α” δείχνει σημεία αναστολής του συνειρμού του, επεμβαίνω υποβάλλοντας ερωτήσεις σχετικές με θέματα που αποτελούν πηγή αντίστασης. Εάν το άγχος κλιμακώνεται, τον ενθαρρύνω να μην το εξουδετερώσει, έστω και αν νιώθει ότι αγγίζει το “όρια θανάτου”.
Ζέφυρος.
Προφανώς είναι αυτές οι στιγμές που αποκαλούνται «bad trip» και που όσοι παίρνουν ψυχοδηλωτικά εκτός ψυχοθεραπευτικού πλαισίου προσπαθούν να σταματήσουν.
Dr.K
Και όμως, αυτές ακριβώς τις απορριπτικές καταστάσεις πρέπει ο ψυχίατρος να τις ενθαρρύνει, να ενθαρρύνει τον υποβαλλόμενο να τις βιώσει. Βέβαια, σε περίπτωση που το άγχος συνεχιστεί σε εντονότατο βαθμό επί δύο ώρες, τότε διακόπτεται η συνεδρία με μια ένεση chlorpromazine 25 χιλ. γραμμ. ενδομυϊκώς.
Ζέφυρος.
Αναρωτήθηκα πολλές φορές, γιατί οι υποβληθέντες σε βαθιές ψυχοθεραπείες με ψυχοδηλωτικά φάρμακα, άλλων συναδέλφων σου, στη Δύση, δεν κατέληξαν στα ίδια συμπεράσματα. Σκέφτομαι τους Ronald Sandison, Hanscarl Leuner, Sidney Cohen, Pierre Solie, κ.ά Αν εξαιρέσουμε τους ψυχίατρους Stanislav Grof , κανένας δεν έφτασαν σε τέτοιες επαναβιώσεις και ερμηνείες.
Dr.K
Η απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα είναι ότι τα αποτελέσματα των συνεδριών αυτοψυχογνωσίας εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες και ο σημαντικότερος είναι η εξουδετέρωση ή όχι της «αντίστασης» του αρρώστου να συνειδητοποιήσει το περιεχόμενο του ασυνείδητου. Οι συνεδρίες αυτοψυχογνωσίας έδειξαν ότι όλοι οι ψυχοτραυματισμοί που συνέβησαν προ, κατά και μετά τη γέννηση συνδυάζονται μεταξύ τους. Η επαναβίωση οιουδήποτε ψυχοτραυματισμού επανενεργοποιεί τον τρόμο της εξώθησης από τη μήτρα ή την ενδομήτρια απόρριψη, δηλαδή την πιο ανυπόφορα επώδυνη εμπειρία και ο άρρωστος αρνείται να υποστεί ξανά την ίδια δοκιμασία. Αυτή η άρνηση είναι ένα από τα αίτια της «αντίστασης» του αρρώστου. Αξιοσημείωτο είναι ότι της επαναβίωσης οποιουδήποτε ψυχοτραυματισμού προηγείται πολύωρο ανεξήγητο για τον άρρωστο άγχος, του οποίου η ένταση αυξάνεται cresendo και φθάνει σε σημείο αβάσταχτο. Αυτό το σημείο της συνεδρίας είναι το πιο κρίσιμο. Ο ψυχίατρος που παραστέκεται στην αγωνία του αρρώστου πρέπει να έχει το θάρρος και να πείσει τον άρρωστο να μην εξουδετερώσει το άγχος. Αν ο τελευταίος παρόλο τον τρόμο του ακολουθήσει την προτροπή του γιατρού, φθάνει τελικά στη συναισθηματικοδιανοητική ερμηνεία της αιτίας του άγχους.
Ζέφυρος.
Ας πιάσουμε από την αρχή το ζήτημα: Έχουν περάσει 26 χρόνια από τη στιγμή που άρχισες να χρησιμοποιείς τα ψυχοδηλωτικά φάρμακα στην ψυχοθεραπεία και 20 χρόνια από την πρώτη σου ανακοίνωση στο 4ο Παγκόσμιο Συνέδριο Ψυχιατρικής, στη Μαδρίτη το 1966[7]. Είχες παρουσιάσει τότε ένα περιστατικό σου, το οποίο υπό την επίδραση του LSD-25 είχε επαναβιώσει με σωματικό και ψυχικό συγχρονισμό την ενδομήτρια ζωή του. Στα χρόνια που ακολούθησαν συνέχισες τις έρευνές σου και το 1980 κυκλοφόρησε στην Ελλάδα το έργο σου «Η Γνώση της Μήτρας – η αυτοψυχογνωσία με ψυχοδηλωτικά φάρμακα». [8] Είναι γεγονός ότι οι 140 παράγραφοι της πραγματείας σου καθώς και οι συνειδητοποιήσεις και περιγραφές των 16 περιστατικών που υποβλήθηκαν σε συνεδρίες αυτοψυχογνωσίας προκάλεσαν έντονες και ποικιλόμορφες αντιδράσεις. Στην ουσία άγγιξες δυο τομείς, μπορώ να πω πρωτόγνωρους ή ελάχιστα γνωστούς. Πρώτον, το ζήτημα των ψυχοδηλωτικών φαρμάκων ως βοηθητικών μέσων στην ψυχοθεραπεία και δεύτερον, την ψυχολογική σημασία που παίζει η ενδομήτρια ζωή στη μετέπειτα ψυχική υγεία του ατόμου. Ελάχιστοι γνωρίζουν ότι οι ουσίες αυτές χρησιμοποιήθηκαν για ψυχοθεραπευτικούς σκοπούς. Η συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου και της ψυχιατρικής επιστημονικής κοινότητας αγνοεί παντελώς αυτή την πλευρά του ζητήματος. Από την άλλη, μιλάς για περιστατικά που υπό την επίδραση ψυχοδηλωτικών ουσιών επαναβίωσαν τη στιγμή της γέννησής τους και τις ενδομήτριες εμπειρίες τους. Και αυτό δεν είναι όλο. Συνέδεσαν την ποιότητα των εμπειριών τους με έντονα υπαρξιακά και σεξουαλικά προβλήματα που τους βασάνιζαν στη ζωή. Με άλλα λόγια, ανατρέπεται η αρχή της tabula rasa, που ισχύει απαρέγκλιτα από τον Αριστοτέλη[9] μέχρι τον Freud. Τί έχεις να πεις κατ’αρχάς για την αρνητική φήμη που απέκτησαν τα ψυχοδηλωτικά;
Dr.K
Το ζήτημα των ψυχοδηλωτικών είναι περίπλοκο. Το ότι πρέπει να αποφεύγεται η χρήση τους εκτός επιστημονικώς ελεγχόμενου πλαισίου είναι γεγονός, αλλά από την άλλη έχουμε στην περίπτωση τους μια καθαρή misreported science, μια παραπληροφόρηση, και με αυτό εννοώ ότι πολλές φορές παρουσιάζονται πληροφορίες που φαίνονται επιστημονικές χωρίς να είναι. Δυστυχώς, τονίστηκε η κατάχρηση χωρίς έλεγχο και όχι η χρήση τους ψυχοθεραπευτικά. Αυτό οδήγησε στο να κλείσει το τεράστιο νευροψυχιατρικό πεδίο που ανοίγει η ορθολογική χρήση τους. Ήταν μοιραίο, βέβαια, να συμβεί με την κατάχρηση που έγινε του LSD τη δεκαετία του 1960. Υπάρχει και κάτι άλλο: Εδώ και δύο δεκαετίες ο τύπος και τα μέσα ενημέρωσης ταυτίζουν τα ψυχοδηλωτικά με τα ναρκωτικά. Τα ψυχοδηλωτικά δεν είναι ναρκωτικά, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι είναι ακίνδυνα. Αλλά ας το ξεκαθαρίσουμε, τα ψυχοδηλωτικά διαφέρουν από τη μορφίνη, την ηρωίνη, την κοκαΐνη και τις αμφεταμίνες. Πρώτα απ’ όλα, δεν είναι εθιστικά και δεν έχουν χημική τοξικότητα.
Παρ’όλη την κατακραυγή κατά του LSD–25, και γενικότερα των ψυχοδηλωτικών, ολιγάριθμες ομάδες ψυχιάτρων συνεχίζουν τις πειραματικές έρευνες σε όλες τις δυτικές χώρες με ειδική κυβερνητική άδεια. Προσωπικά, έχω την πεποίθηση ότι το LSD–25 άνοιξε έναν καινούριο ελπιδοφόρο δρόμο στην ψυχιατρική, στη νευροφυσιολογία και στη νευροβιολογία. Υπάρχουν ενδείξεις ότι η φαρμακοδυναμική ενέργεια του ψυχοδηλωτικού από την ψυχική σφαίρα οφείλετε στην επανενεργοποίηση της μνήμης όχι μόνο των νευρώνων, αλλά και της μνήμης της ύλης, απ’ την οποία αποτελούνται οι νευρώνες. Η επανενεργοποίηση της μνήμης της ύλης που διατηρεί ο άνθρωπος μέσα στο σώμα του, τον οδηγεί εκατομμύρια και δισεκατομμύρια χρόνια πίσω και του δημιουργεί επίπεδα συνείδησης της ύλης ανάλογων εποχών. Τα καταπληκτικά ταξίδια στο παρελθόν με το LSD – 25 έχουν υλική βάση. Αν οι επιστήμονες – ερευνητές απαλλαγούν από τη συντηρητική τους τοποθέτηση, αν απελευθερωθούν από τις φιλοσοφικές και κοινωνικές τους προκαταλήψεις και αναστολές, και αν δοθούν ολόψυχα στην έρευνα, θα μάθουν πάρα πολλά για την επιστημονική αλήθεια με τη βοήθεια του LSD – 25.
Ζέφυρος.
Ποια θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι η βασική ιδιότητα του ψυχοδηλωτικού; Η ερώτηση έχει σημασία με την έννοια ότι υπάρχει πλήρης σύγχυση στο τι ακριβώς προκαλούν. Η σύγχυση εκφράζεται και ονοματολογικά. Τα αποκαλούν λ.χ. παραισθησιογόνα, ψευδαισθησιογόνα, ψυχοσικομιμητικά (psychotomimetic), ενθεογενή (entheogens), ψυχοδηλωτικά κτλ. Καθαρός ορισμός δεν υφίσταται. Υπάρχει ωστόσο μια ενδιαφέρουσα ερμηνεία γιατί υπάρχουν τόσες ονομασίες. Μη υπάρχοντος ορισμού για τη φαρμακολογική φύση των ουσιών αυτών, ή κάποια συγκεκριμένη ερμηνεία των ψυχολογικών αποτελεσμάτων που προκαλούν, συχνά τα ονόματα που τους δίδονται αντιπροσωπεύουν προσπάθειες να ειπωθεί πώς πρέπει ή δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται.[10] Θα ήθελα να ακούσω τη δική σου άποψη.
Dr.K
Από τις ονομασίες που ανέφερες θα χρησιμοποιήσω μόνο τον όρο ψυχοδηλωτικά. Τον όρο εισήγαγε ο ψυχίατρος Osmond και νομίζω πως δηλώνει απόλυτα την ουσία τους: φάρμακα που δηλώνουν το περιεχόμενο της ψυχής.[11] Η βασική φαρμακοδυναμική ενέργεια του ψυχοδηλωτικού Υδροχλωρικής Κεταμίνης λ.χ. σε δόσεις 0,6 έως 1,5 χιλιοστά γραμμαρίου κατά χιλιόγραμμο βάρους ή 30 με 100 εκατομμυριοστά του γραμμαρίου LSD-25, προκαλεί επανενεργοποίηση των ιχνών μνήμης του πρόσφατου και μακρινού παρελθόντος. Τρεις δεκαετίες περίπου ερευνών στον τομέα αυτό με οδήγησαν στο ακόλουθο συμπέρασμα: Πιστεύω ότι η ύλη από την οποία αποτελείται το ανθρώπινο σώμα διατηρεί τη μνήμη της προέλευσής της και της εξέλιξής της. Η επανενεργοποίηση της μνήμης αυτής από το ψυχοδηλωτικό φάρμακο μεταφέρει τον άνθρωπο απεριορίστως στο χρονικό παρελθόν και του δημιουργεί ανάλογα επίπεδα συνείδησης της ύλης. Η επαναβίωση του απώτατου παρελθόντος που είναι δυνατόν να προκληθεί με τη χορήγηση των ψυχοδηλωτικών φαρμάκων είναι αποτέλεσμα της επανενεργοποίησης λανθάνουσας μνήμης της ύλης από την οποία ύλη προήλθαν όλοι οι πρόγονοι της ζωολογικής κλίμακας.
Ζέφυρος.
Μπορείς να γίνεις πιο συγκεκριμένος στο ζήτημα των «ιχνών μνήμης»; Πώς θα τα όριζες;
Dr.K
Ίχνη μνήμης είναι η ιδιότητα του «Α» να διατηρεί στο εσωτερικό του περιβάλλον ίχνη μιας παρελθούσης εμπειρίας.
Ζέφυρος.
Όπως της ενδομήτριας, λόγου χάρη, περιόδου εννοείς ;
Dr.K
Και της εξώθησης-γέννησης και ίχνη μνήμης εμπειριών της ζωής των προγόνων της ζωολογικής κλίμακας ακόμα και ίχνη μνήμης εμπειριών των αρχικών φάσεων της δημιουργίας της ύλης – μάζας – ενέργειας μετά την ώρα μηδέν.[12]
Ζέφυρος.
Δύσκολο να γίνει αποδεκτό αυτό που λες, λαμβανομένου υπόψη ότι στο χώρο της γνωσιολογίας η πεποίθηση ότι ο άνθρωπος γεννιέται tabula rasa είναι ακλόνητα εδραιωμένη.
Dr.K
Θα προσπαθήσω να σου εκθέσω τη θεωρητική μου άποψη για την κατανόηση του μηχανισμού λειτουργίας των ιχνών μνήμης. Η οποιαδήποτε εμπειρία ενός «Α»,[13]δηλαδή, η διέγερση του σώματος ενός «Α» από οποιαδήποτε ερεθίσματα, αποτελείται από ένα σύνολο ποικίλων μορφών ενέργειας π.χ. οπτικών, ακουστικών, μηχανικών, ηλεκτρομαγνητικών κ.ά., που διεγείρουν το σώμα του. Αποτέλεσμα είναι διάφορες υποκειμενικές εμπειρίες που χαρακτηρίζονται από αισθήσεις, αισθήματα, συγκινήσεις, σκέψεις, κινητικές αντιδράσεις, κ.ά. Ο «Α» έχει την ιδιότητα να μπορεί να αναπολήσει μια παρελθούσα συγκεκριμένη εμπειρία του, χάρη στη λειτουργία της μνήμης. Η βιονευροφυσιολογική όμως διαδικασία, που έχει ως αποτέλεσμα τη λειτουργία της μνήμης, είναι άγνωστη. Χωρίς όμως πειραματική απόδειξη μπορούμε να δεχθούμε, ότι η κάθε συγκεκριμένη εμπειρία, δηλαδή, το σύνολο των ερεθισμάτων που αποτελούν την εν λόγω εμπειρία, αφήνει συγκεκριμένα διατηρητέα ίχνη μνήμης μέσα στο σώμα του «Α» και ότι η επανενεργοποίηση αυτών των ιχνών μνήμης προκαλεί αναπόληση ή και επαναβίωση της συγκεκριμένης εμπειρίας που τα προξένησε. Δηλαδή, μια συγκεκριμένη εμπειρία είναι δυνατόν να επαναβιωθεί πληρέστατα με την επανενεργοποίηση των ιχνών μνήμης των αισθημάτων, των συναισθημάτων, των συγκινήσεων, των σκέψεων, των αισθητικών και των κινητικών αντιδράσεων που συνόδευαν την εν λόγω εμπειρία. Κάτω από το ψυχοδηλωτικό φάρμακο η επαναβίωση της εμπειρίας λαμβάνει χώρα με συγκινησιακό και σωματικό συγχρονισμό και δεν αφήνει την παραμικρότερη αμφιβολία στον «Α» ότι αυτό που επαναβίωσε είναι αληθινό. Ωστόσο πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι η επαναβίωση γεγονότων του παρελθόντος στη διάρκεια συνεδριών φαρμακευτικής αυτοψυχογνωσίας, δεν είναι πάντοτε μια ξεκάθαρη και διάφανη διαδικασία, δηλαδή η επαναβίωση των γεγονότων δεν γίνεται πάντοτε με συγκινησιακό και σωματικό συγχρονισμό και κατά τρόπο έκδηλο και ολοφάνερο. Πολλές φορές τα γεγονότα του παρελθόντος και οι ψυχολογικοί προβληματισμοί γίνονται αισθητοί με συμβολικές εικόνες. Σ’ άλλη περίπτωση ο «Α» σαν παρατηρητής και όχι σαν «Α», παρακολουθεί την αναβίωση μιας εμπειρίας, επειδή αυτή είναι εντονότατα ψυχοτραυματική. Δηλαδή ο «Α» αρνείται να επαναβιώσει ο ίδιος την εμπειρία και προτιμά να την παρακολουθήσει σαν θεατής. Βέβαια, σ’ αυτήν την περίπτωση δεν επιτυγχάνεται κλινική ίαση. Θα πρέπει εδώ να σου τονίσω ότι σε ορισμένες περιπτώσεις, δόσεις Κεταμίνης 0,8 – 1,5 χιλιοστά του γραμμαρίου κατά χιλιόγραμμο βάρους μπορούν να προκαλέσουν ταυτόχρονη επανενεργοποίηση πολλών ιχνών μνήμης διαφόρων εποχών, με αποτέλεσμα να προκληθεί συγχυτική κατάσταση. Τέτοια αντίδραση αντιμετωπίζεται με μείωση της δόσης του φαρμάκου της επόμενης συνεδρίας.
Ζέφυρος.
Ας έρθουμε τώρα στο ζήτημα της προγεννητικής και της ανατροπής της αρχής της tabula rasa που φέρνει το ερευνητικό σου έργο.
Dr.K
Δεν είμαι εγώ που ανέτρεψα την πεποίθηση ότι το έμβρυο δεν έχει συνείδηση, αλλά οι άρρωστοί μου. Βλέπεις, οι ψυχίατροι της παραδοσιακής ψυχιατρικής είναι γαλουχημένοι με την πεποίθηση ότι το έμβρυο δεν αισθάνεται, ότι η προσωπικότητά του ξεκινά μετά τη γέννηση. Τα περιστατικά μου όμως στη διάρκεια συνεδριών αυτοψυχογνωσίας συνειδητοποίησαν συγκινησιακά ότι κατά τη διάρκεια της εμβρυικής τους ζωής είχαν εμπειρίες, οι οποίες άφησαν βαθιά ίχνη στο νευρικό τους σύστημα τα οποία ίχνη μπορούσαν να ενεργοποιηθούν αργότερα, κατά τη διάρκεια της ζωής τους, μετά την εξώθηση-γέννηση και σε οποιοδήποτε χρόνο, με αποτέλεσμα την επαναβίωση αυτών των εμπειριών σε μη-συνειδητό επίπεδο.
Ζέφυρος.
Μπορείς να γίνεις πιο συγκεκριμένος;
Dr.K
Η επαναβίωση μιας ενδομήτριας ζωής ενός, λ.χ., ανεπιθύμητου εμβρύου[14], δηλαδή, ενός εμβρύου που δεν το ήθελε η μητέρα του μέσα στη μήτρα της για διάφορους λόγους, αντικειμενικούς ή υποκειμενικούς, αυτό λοιπόν το έμβρυο που δέχεται απορριπτικά μηνύματα-ερεθίσματα στη διάρκεια της εμβρυικής του ζωής, μετά, όταν μεγαλώσει, σε ηλικία 20, 25, 50 χρονών κάτω από ορισμένες συνθήκες, επαναβιώνει τη μητρική απόρριψη με ένα τρόπο ιδιόμορφο. Οι αναφορές των «Α» που περιγράφουν τις εμπειρίες τους στη διάρκεια των συνεδριών αυτοψυχογνωσίας, είναι πολύ κατατοπιστικά για όποιον θέλει μια αναλυτικότερη εικόνα.
Ζέφυρος.
Αποκαλείς τις βαθιές ψυχοθεραπείες με ψυχοδηλωτικά «αυτοψυχογνωσία», «συνεδρίες φαρμακευτικής αυτοψυχογνωσίας». Τι ακριβώς είναι μια συνεδρία αυτοψυχογνωσίας;
Dr.K
Αυτοψυχογνωσία είναι μια μέθοδος φαρμακευτική που δίνει τη δυνατότητα στον άνθρωπο να γνωρίσει σε συγκινησιακό επίπεδο τον τρόπο που λειτουργεί. Θα έλεγα πως είναι κατά βάση μια μνημονική διαδικασία.
Ζέφυρος.
Ο όρος «συγκινησιακό επίπεδο», σίγουρα την διαφοροποιεί από τη σωκρατική «αυτογνωσία», που μοιάζει να είναι αμιγώς διανοητική διεργασία. Και στις δύο περιπτώσεις όμως πρόκειται για γνώση του εαυτού.
Dr.K
Πράγματι, θα πρέπει να την εννοήσουμε κατ’ αντιδιαστολή προς την «αυτογνωσία». Η αυτοψυχογνωσία είναι μια συγκινησικο-διανοητική διαδικασία. Το συγκινησιακό στοιχείο είναι βασικότατο και επιτυγχάνεται με την επαναβίωση που προκαλεί το φάρμακο. Βασικά, πρόκειται για τη συνειδητοποίηση, αυτό που λέμε συνειδητοποιώ, κατανοώ όχι απλώς σε διανοητικό επίπεδο, αλλά και σε συγκινησιακό επίπεδο το περιεχομένου του μη-συνειδητού και των κινήτρων της συμπεριφοράς μου.
Ζέφυρος.
Και το μη-συνειδητό τι είναι; Πώς θα το όριζες; Μπορούμε να πούμε ότι είναι το σύνολο των ιχνών μνήμης διαφορετικών επιπέδων συνείδησης;
Dr.K
Και που δεν έχουν κατανοηθεί από τον «Α». Βέβαια, το μη-συνειδητό είναι άπειρο
Ζέφυρος.
Αυτό μου θυμίζει το πλατωνικό παράδοξο ότι «η γνώση είναι ανάμνηση». Γνωρίζει κανείς ταυτόχρονα με τη συγκινησιακή ενεργοποίηση παρελθόντων εμπειριών. Αλλά ας επιστρέψουμε στα ευρήματα της πειραματικής κλινικής έρευνας που άρχισες το 1960 και συνεχίζεις μέχρι σήμερα;[15]
Dr.K
Τα ευρήματα αφορούν τις υποκειμενικές εμπειρίες 16 περιστατικών ( οι 16 «A» της πραγματείας) που υπέφεραν από νευρωτικά και/η ψυχοσικόμορφα συμπτώματα και φαινόμενα και που υποβλήθηκαν σε ψυχοθεραπευτικές συνεδρίες με χημικώς καθαρά ψυχοδηλωτικά φάρμακα.
Ζέφυρος.
Έχω μπροστά μου πολλά επιστημονικά άρθρα ψυχιάτρων της εποχής εκείνης που χρησιμοποίησαν τα ψυχοδηλωτικά ως βοηθητικό θεραπευτικό μέσο. Χρονολογικά κατατάσσεσαι στους πρωτοπόρους ερευνητές με τους Stanislav Grof και τον Frank Lake. Αναφέρω αυτά τα δύο ονόματα διότι είναι οι μόνοι, που παράλληλα με σένα, οδηγήθηκαν σε μια προσπάθεια θεωρητικής ερμηνείας των εμπειριών ασθενών τους υπό την επίδραση ψυχοδηλωτικών. Ήταν επίσης επικριτικότατοι απέναντι στην παραδοσιακή ψυχιατρική. Η εποχή που ξεκίνησες ηταν μια εποχή που πολλοί ψυχίατροι αμφισβητούσαν την ψυχιατρική.
Dr.K
Είναι γεγονός ότι η ψυχιατρική είχε απογοητεύσει πάρα πολλούς γιατρούς.
Ζέφυρος.
Ποιος ήταν ο λόγος;
Dr.K
Επειδή τόσο οι διανοητικές όσο και οι ψυχικές λειτουργίες είναι άγνωστες
Ζέφυρος.
Πώς βλέπεις εσύ προσωπικά την ψυχιατρική;
Dr.K
Είναι αναμφισβήτητο ότι η ιατρική περιλαμβάνεται στην ομάδα των θετικών επιστημών και ως εκ τούτου, οι διάφοροι κλάδοι της αποτελούν επί μέρους θετικές επιστήμες. Το αν αναρωτιόμαστε “πού κατατάσσουν οι περισσότεροι την ψυχιατρική”, οφείλεται στην καθημερινή διαπίστωση ότι ένας μεγάλος αριθμός συναδέλφων, θεωρεί την ψυχιατρική σαν παρακλάδι της ιατρικής. Από την άλλη μεριά, δεν είναι λίγοι εκείνοι που διατείνονται ότι η ψυχιατρική δεν είναι ιατρική αλλά μεταφυσική επιστήμη. Μια τέτοια αντιμετώπιση του θέματος, συνοδεύεται με την ακόλουθη σειρά σκέψεων : “Πώς είναι δυνατόν να διερευνήσουμε, να κατανοήσομε και να ερμηνεύσομε τα μεταφυσικά φαινόμενα; Είναι μάταιη οιαδήποτε προσπάθεια και ταυτόχρονα απώλεια χρόνου…”. Έτσι η προκατάληψή μας αυτή γεννά αναπόφευκτα τη συνειδητοποιημένη αδιαφορία προς την ψυχιατρική αναστέλλοντας ταυτόχρονα και την παραμικρότερη διάθεση πειραματικής έρευνας των ψυχικών φαινομένων επί νευροφυσιολογικής βάσεως. Αποτέλεσμα; η επιβράδυνση της προόδου της ψυχιατρικής. Ποιοι υφίστανται τις δυσάρεστες επιπτώσεις της κρατούσης νοοτροπίας; Οι δύστυχοι ψυχικώς πάσχοντες και μερικώς τουλάχιστον η κοινωνία. Σ’ αυτό το σημείο το δικό μας καθήκον μάς ωθεί να κατατάξομε την ψυχιατρική εκεί που ανήκει.
Ζέφυρος.
Δηλαδή στην ιατρική;
Dr.K
Κοίταξε να δεις, είναι γνωστές οι έρευνες του μεγάλου φυσιολόγου Claude Bernard[16] οι οποίες καθόρισαν την έννοια του Εσωτερικού περιβάλλοντος. Ο Walter Bradford Cannon[17], ένας εξίσου μεγάλος φυσιολόγος, συμπλήρωσε τον Claude Bernard με τον όρο ομοιόσταση, που σημαίνει ότι οι πολυποίκιλες συνθήκες του εσωτερικού περιβάλλοντος ισορροπούν και ότι ο οργανισμός λειτουργεί φυσιολογικά. Η παραμικρότερη διαταραχή της ομοιόστασης, θέτει σε λειτουργία διάφορους βιοφυσικοχημικούς μηχανισμούς, οι οποίοι εξαρτώνται από το Νευρικό Σύστημα. (Ν.Σ) και που σκοπό έχουν την αποκατάσταση ισορροπίας των εσωτερικών συνθηκών, του εσωτερικού περιβάλλοντος. Εάν οι μηχανισμοί αυτοί αποτύχουν του σκοπού τους, η ομοιόσταση διαταράσσεται πέραν των στενών φυσιολογικών ορίων με αποτέλεσμα ο οργανισμός να νοσήσει και το σύστημα που υποφέρει περισσότερο από όλα τα άλλα είναι το Ν.Σ. Ξέρουμε πως κοινό και πρωταρχικό σύμπτωμα οποιασδήποτε νόσου, είναι η κακοδιαθεσία, η διαταραχή της ψυχικής διάθεσης που έχει ως επακόλουθο τη μείωση της πνευματικής και σωματικής δραστηριότητας. Εάν συμφωνήσουμε ότι η ψυχική διάθεση είναι ψυχική λειτουργία στενά συνυφασμένη με το Νευρικό Σύστημα., τότε θα συμφωνήσουμε ότι και οι λοιπές ψυχικές λειτουργίες, θυμικές, βουλητικές και γνωστικές, είναι λειτουργίες του Νευρικού Συστήματος και ότι η νευροψυχιατρική είναι κλάδος της ιατρικής και δεν αποτελεί μεταφυσική επιστήμη.
Ζέφυρος.
Ποια είναι κατά τη γνώμη σου η αιτία της εσφαλμένης τοποθέτησης των πολλών έναντι της νευροψυχιατρικής ;
Dr.K
Απλούστατα, οι ερευνητές απέτυχαν να στηρίξουν την νευροψυχιατρική πάνω στον γενικό και θεμελιώδη νόμο του “αιτίου” και του “αιτιατού”, πράγμα που πέτυχαν σε τούτο το σημείο οι ερευνητές των άλλων κλάδων της ιατρικής. Να σου δώσω ένα παράδειγμα: Αυτό που καλείται έμφραγμα μυοκαρδίου, έχει σαν αίτιο την βλάβη των στεφανιαίων αρτηριών, γεγονός που ελέγχεται κλινικώς, εργαστηριακώς και, εν ανάγκη, κατά την νεκροψία. Πού οφείλονται όμως τα οφθαλμοφανή αιτιατά που συναντάμε καθημερινά όπως οι αγχώδεις κρίσεις, οι ψυχαναγκασμοί, οι ψευδαισθήσεις, οι παρανοϊκές ιδέες; Καμία εργαστηριακή διερεύνηση, ούτε κι’ αυτή η νεκροψία, δεν πέτυχαν να μας δώσουν έστω και το παραμικρότερο χειροπιαστό αίτιο. Τα πάντα στη νευροψυχιατρική παραμένουν ασαφή : η αιτιολογία των ψυχικών παθήσεων, η ανατομική εντόπιση στον εγκέφαλο των ψυχικών λειτουργιών, ο νευροφυσιολογικός μηχανισμός της παραγωγής των διαφόρων ψυχικών νοσηρών φαινομένων. Η πλήρης αδυναμία της ψυχιατρικής γίνεται επί πλέον αντιληπτή από την ασάφεια της ορολογίας της. Τι είναι ψυχονεύρωση; Πού αρχίζει και πού τελειώνει; Τι είναι ασυνείδητο και πού εντοπίζεται; Όλα τα προαναφερθέντα, καθώς και απειρία άλλων αναπάντητων ερωτημάτων, δημιουργούν μια σύγχυση στο πνεύμα του μελετητή της νευροψυχιατρικής που τον οδηγούν τελικά στο να εγκαταλείψει τον αγώνα με δυσφορία και να ισορροπήσει το δυσάρεστο συναίσθημα της αποτυχίας του με τη σκέψη : “Ας το καλό! Με τις τρέλες του κόσμου θα χάνω τον καιρό μου;”
Ζέφυρος.
Σίγουρα, δεν ανήκεις σ’ αυτή την κατηγορία
Dr.K
Σίγουρα όχι, αλλά παρόμοιες σκέψεις με απασχολούσαν, όταν με αδιάπτωτο ενδιαφέρον αργότερα παρακολουθούσα τις δημοσιεύσεις σε ιατρικά περιοδικά τις σχετικές με τη χρήση της διαιθυλαμίδης του d-λυσεργικού οξέως ως βοηθητικού μέσου στις βαθιές ψυχοθεραπείες. Στα επιστημονικά αυτά άρθρα αναφερόταν η φαρμακολογική και φαρμακοδυναμική ενέργεια του LSD-25, οι παρενέργειες και τα μέσα εξουδετέρωσής των, οι διάφοροι μέθοδοι χρήσεως του φαρμάκου, τα θεραπευτικά αποτελέσματα και οι μεγάλοι κίνδυνοι από τη χρήση του εξω-ιατρικά και χωρίς ψυχιατρικό έλεγχο. Από αυτόν τον ψυχιατρικό έλεγχο ξέφυγε δυστυχώς η διαιθυλαμίδη του d-λυσεργικού οξέως και μεταπήδησε στην παράνομη αγορά με τις γνωστές τραγικές συνέπειες. Ωστόσο, δεν πρέπει οι καταχρήσεις που έγιναν και που εξακολουθούν να γίνονται με το LSD, να επηρεάσουν ανασταλτικά την επιστημονική και αντικειμενική μελέτη της φαρμακοδυναμικής του ενέργειας, η οποία αφορά κυρίως την ψυχική σφαίρα.
Ζέφυρος.
Τα ψυχικά φαινόμενα που προκαλούνται στον υποβαλλόμενο εξαρτώνται από τη δοσολογία που δέχεται; Τι ρόλο παίζει η δοσολογία τελικά, αν λάβει κανείς υπόψη του ότι το LSD-25 είναι δραστικότατο φάρμακο;
Dr.K
Δόσεις πάνω από 100 εκατομμυριοστά του γραμμαρίου LS-25 είναι δυνατόν να προκαλέσουν πλήρη πνευματική σύγχυση ακόμα και μανιακή καταστρεπτική διέγερση.
Ζέφυρος.
Και όμως, κάποια στιγμή, απ’ ό,τι βλέπω[18], στις πρώτες δημοσιεύσεις σου, ξεπέρασες, έφτασες να χορηγήσεις 850μg[19] LSD-25-25. Πώς αυτό;
Dr.K
Ήταν καθαρά ζήτημα αντίστασης. Η αντίσταση του περιστατικού μου ήταν τέτοια, ώστε αναγκάστηκα να περάσω σε 500μg και στη συνέχεια στα 850μg. Ήταν τα πρώτα χρόνια τότε και εσφαλμένως πίστευα ότι η αύξηση της δοσολογίας θα μείωνε την αντίσταση. Υπάρχει αντίστασης στην όλη διαδικασία. Υπάρχει φόβος, υπάρχει ντροπή. Μια αιτία αντίσταση είναι ότι θα αποκαλύψει στο συμπαραστάτη-γιατρό ενδόμυχες σκέψεις και πράξεις που αποκαλύπτοντάς τες σ’ αυτόν είναι σαν να τις αποκαλύπτει σε όλη την κοινωνία. Οι σκέψεις αυτές αποτελούν συνειδητή ή μη-συνειδητή αντίσταση και δεν εξουδετερώνονται εύκολα ακόμα κι αν ο υποβαλλόμενος είναι αποφασισμένος. Ένας ασθενής μου φοβόταν ότι η συνεδρία με ψυχοδηλωτικά θα του μετέβαλε το χαρακτήρα και τα συναισθήματά του. Ο φόβος ότι θα τον έκανε να πάψει να αγαπά την κοπέλα του, τον έκανε να αναστείλει τη συνεδρία.
Ζέφυρος.
Μπορεί αν θέλει το άτομο να σταματήσει τη συνεδρία;
Dr.K
Βεβαίως. Βλέπεις χορηγούμε το φάρμακο σε απειροελάχιστες δόσεις. Αν θέλει μπορεί να εξουδετερώσει πλήρως την φαρμακοδυναμική ενέργεια και να οδηγήσει τη συνεδρία σε στείρο σημείο.
Ζέφυρος.
Τελικά, τί φαινόμενα προκαλούνται, τι νιώθει αυτός που παίρνει το φάρμακο; Μιλάμε για επαναβιώσεις χρονικώς απομακρυσμένες. Ο υποβαλόμενος έχει τον έλεγχο στη διάρκεια της συνεδρίας;
Dr.K
Θα σου αναφέρω τα φαινόμενα τα προκαλούμενα από τις θεραπευτικές δόσεις που, συνήθως, χρησιμοποιούνται στην ψυχιατρική και που κυμαίνονται από 40 έως 100 εκατομμυριοστά του γραμμαρίου LSD-25. Είναι χαρακτηριστικό, ότι ο ασθενής, καθ’ όλη τη διάρκεια μιας συνεδρίας, διατηρεί την συνείδησή του και έχει πλήρη επίγνωση του τι σκέπτεται και τι κάνει διατηρώντας και μετά το πέρας της συνεδρίας όλες τις λεπτομέρειές της. Η έναρξη της φαρμακολογικής ενέργειας του Λυσεργικού, διαπιστούται με μυδρίαση που προκαλείται μισή με μιάμιση ώρα μετά τη λήψη του από του στόματος ή παρεντερικώς. Την εμφάνιση της μυδρίασης συνοδεύει αίσθημα γενικής μυϊκής κόπωσης που αναγκάζει τον ασθενή να κατακλιθεί (τα τενόντεια αντανακλαστικά είναι αυξημένα). Στο αρχικό αυτό στάδιο ο ασθενής είναι πιθανό να παρουσιάσει ευθυμία. Γελά χωρίς αιτία (κι ο ίδιος αναρωτιέται για ποιο λόγο το κάνει) και γενικά είναι χαρούμενος ή αντιθέτως κυριαρχείται από αίσθημα κατάθλιψης και έντονου άγχους. Συχνά η ευφορία και η κατάθλιψη εναλλάσσονται κατά τη διάρκεια της συνεδρίας στο τέλος της οποίας κατά κανόνα προεξάρχει η κατάθλιψη. Συμπτώματα όπως η ναυτία, εμετοί, ταχυκαρδία, ρίγη ή έξαψη, είναι ασταθή και παροδικά. Φαινόμενα από τα άλλα συστήματα είναι επίσης ασταθή και δεν έχουν κλινικό ενδιαφέρον ούτε και είναι επικίνδυνα από απόψεως επιπλοκών. Με τα αναφερθέντα συμπτώματα εμφανίζονται παραισθήσεις και ψευδαισθήσεις. Οι τοίχοι του δωματίου δίνουν την εντύπωση ότι μετακινούνται. Τα χρώματα γίνονται ζωηρότατα και τα διάφορα αντικείμενα του χώρου αλλάζουν σχήμα και παίρνουν συμβολική σημασία η οποία σχετίζεται με το περιεχόμενο των ασυνείδητων ψυχικών συγκρούσεων. Πολύ ζωηρές οπτικές ψευδαισθήσεις είναι σταθερό φαινόμενο. Οι πιο απίθανες εικόνες άγνωστων τοπίων της φύσης ή ανθρώπων παράδοξα ντυμένων ή προϊστορικών ζώων, παρουσιάζονται ολοζώντανες μπροστά στα μάτια των ασθενών. Βαθμιαία και όσο προχωρεί η συνεδρία, αρχίζει μια καταπληκτική αναπόληση του παρελθόντος που οφείλεται στην ιδιότητα του LSD-25 να επανενεργοποιεί τη μνήμη. Δίνουμε στην αναπόληση αυτή τον χαρακτηρισμό “καταπληκτική”, διότι συνοδεύεται όχι μονάχα από εντονότατη συναισθηματική επαναβίωση αλλά και από σωματικό – ψυχικό συγχρονισμό. Εάν, λ.χ., ο ασθενής ξαναθυμηθεί ένα γεγονός που συνέβη όταν αυτός ήταν δύο ετών, αισθάνεται ότι το σώμα του, τα άκρα του, έχουν τις διαστάσεις που είχαν τότε, νιώθει και συμπεριφέρεται όπως τότε. Η επανενεργοποίηση της μνήμης έχει σαν συνέπεια, ένα ατελείωτο ταξίδι στο κοντινό και μακρινό παρελθόν. Κάτω από την επίδραση του LSD-25 ο ασθενής μπορεί να ξαναθυμηθεί γεγονότα που συνέβηκαν όταν ήταν ηλικίας λίγων λεπτών. Μπορεί να ξαναζήσει τη γέννησή του ή να ξανανιώσει όπως ένιωθε μέσα στη μήτρα. Ταξιδεύει ακόμα πιο πίσω νιώθοντας όπως κάποιος πρόγονός του της ζωολογικής κλίμακας π.χ. δυνατόν να αισθανθεί ότι απέκτησε ικανότητες πτηνού, και είναι τόσο έντονο τούτο το συναίσθημα ώστε είναι απόλυτα πεπεισμένος ότι του είναι πολύ εύκολο να πετάξει στον αέρα.. Σε μια τέτοια περίπτωση ο γιατρός εξηγεί στον ασθενή την αιτία που προκαλεί την ψευδοπεποίθησή του και κατ’ αυτό τον τρόπο αποσοβείται κάθε κίνδυνος. Όπως ανέφερα προηγουμένως, καθ’ όλη τη διάρκεια της συνεδρίας με LSD-25, ο ασθενής έχει πλήρη συνείδηση του τι ακριβώς του συμβαίνει.
Ζέφυρος.
Αν δε κάνω λάθος, τα περιστατικά που υπέβαλες σε συνεδρίες ήταν περίπου 120[20]. 16 από αυτά αποτέλεσαν το περιεχόμενο της πραγματείας σου. Τι έχεις να πεις για αυτά περιστατικά σου;
Dr.K
Και τα 16 περιστατικά διατείνονται ότι στη διάρκεια της ενδομήτριας ζωής τους, είχαν συνείδηση της ύπαρξής τους με την ακόλουθη έννοια: Κάθε έμβρυο ένιωσε να περιβάλλεται από κάτι κολοσσιαίο που του προκαλούσε είτε χαοτικό τρόμο είτε άφατη γαλήνη. Στο σύνολο τους αναγνώρισαν ότι το κολοσσιαίο πράγμα που τους περιέβαλε ήταν η μήτρα, ήταν το πρώτο εξωτερικό τους περιβάλλον και η πρώτη επαφή τους με τη ζωή. Και για τους 16 έγινε η σταθερή βάση αναφοράς τους.
Ζέφυρος.
Υπάρχει μια απορία εδώ. Θα υπάρξει και μια ένσταση από τη μεριά της ψυχανάλυσης που βασίζει την παλινδρόμηση πάνω σε images verbales, που πάει πίσω μέχρι το χρόνο που παρουσιάζεται η λειτουργία του λόγου, δηλ. στα δυό τρία πρώτα χρόνια της ζωής. Θα ρωτήσουν: πώς είναι δυνατόν στη διάρκεια συνεδριών, να περιγράψει ένας άνθρωπος τις εμπειρίες μιας περιόδου – της ενδομήτριας λ.χ. ή τη στιγμή της γέννησης – κατά την οποία δεν είχε τη δυνατότητα του λόγου;
Dr.K
Η παρατήρησή σου είναι σωστή, αφού όλη η θεωρία του Freud βασίζεται στην association των ιδεών που αναπτύσσονται από τη στιγμή που αρχίζει να λειτουργεί ο λόγος. Αλλά τα περιστατικά μας πήγαν πίσω στη μήτρα και περιέγραψαν με φράσεις που έμαθαν μετά τη γέννηση και που οι ίδιοι ένιωσαν ότι αντιστοιχούσαν στις επαναβιωθείσες εμπειρίες. Και όχι μόνο, βέβαια με τη γλώσσα αλλά και με κινήσεις. Πολλές φορές το περιστατικό, κάτω από την επίδραση του ψυχοδηλωτικού στη διάρκεια της συνεδρίας έπαιρνε τη στάση εμβρύου, ακόμα και η χροιά της φωνής άλλαζε σε συγχρονισμό με το επαναβιούμενο γεγονός και ενώ συμβαίνουν αυτές οι επαναβιώσεις έρχεται ο λόγος να τις περιγράψει.
Ζέφυρος.
Διαβάζοντας ο αναγνώστης την πραγματεία σου, εντυπωσιάζεται από τις αναφορές κάποιων περιστατικών που περιγράφουν τον φρικώδη τρόμο που ένιωσαν μέσα στη μήτρα. Πού οφείλεται αυτός ο τρόμος;
Dr.K
Η αιτία του βρίσκεται στη συγκινησιακή διαταραχή, ή μάλλον στις συγκινησιακές διαταραχές της εγκυμονούσης μητέρας. Ποιες είναι αυτές; Πρώτον, η συγκινησιακή απόρριψη της εμβρυικής ύπαρξης από τη μεριά της. Η απόρριψη του φύλου του εμβρύου επίσης από την εγκυμονούσα μητέρα. Ο χαοτικός τρόμος έγινε επίσης αισθητός από ορισμένους στη διάρκεια της επαναβίωσης της εξώθησης-γέννησης και της πρώτης επαφής με το θανάσιμα επικίνδυνο χάος του σύμπαντος. Υπάρχουν κι άλλοι λόγοι, όπως ο φόβος, το άγχος της μητέρας που είχε την αιτία του σε παράγοντες άσχετους με το κυοφορούμενο, π.χ. ξαφνικά άσχημα νέα ή κοινωνικές και περιβαλλοντικές εντάσεις, σεξουαλικός βιασμός από οποιονδήποτε τρίτο ακόμα και από τον σύζυγο[21].
Ζέφυρος.
Στα περιστατικά σου δίνεις το γράμμα «Α». Θα ήθελες να διευκρινίσεις το λόγο αυτής της σημειολογίας;
Dr.K
Αναφερθήκαμε πιο πάνω στον χαοτικό τρόμο που νιώθει το έμβρυο-νεογνό τη στιγμή της εξώθησης-γέννησης. Ανεξαρτήτως της ενδομήτριας εμπειρίας όλοι, ανεπιθύμητοι και ευπρόσδεκτοι ενδομητρίως, υφίστανται την απόρριψη της εξώθησης γέννησης. Είναι αξιοσημείωτο ότι τα εν λόγω περιστατικά ένιωσαν τη διαδικασία της εξώθησης-γέννησης ως εσκεμμένη απόρριψη από μέρους της μήτρας-μητέρας. Αυτός είναι ο λόγος που κατέταξα και τους 16 στη κατηγορία των απορριφθέντων. Το γράμμα «Α» προέρχεται από τη λέξη απορριφθείς. Όλοι αναγκαστικά θα περάσουν από τον τραυματισμό της γέννησης. Με διαφορετικό τρόπο βέβαια. Υπήρξαν απορριφθέντες ενδομήτρια που επαναβίωσαν τη γέννηση ως λύτρωση[22] και άλλοι που βίωσαν διπλή απόρριψη, και ενδομήτρια και κατά την εξώθηση-γέννηση.
Ζέφυρος.
Ποια είναι τα αποτελέσματα της ενδομήτριας ζωής στην μετέπειτα ζωή;
Dr.K
Μετά την εξώθηση-γέννηση, οποιοδήποτε ερέθισμα που εμπεριέχει και το ελαχιστότατο απορριπτικό στοιχείο, μπορεί να επανενεργοποιήσει τα ίχνη μνήμης της απορριπτικής μήτρας και του χαοτικού τρόμου. Ο μηχανισμός ανάπτυξης της ψυχικής διαταραχής, βασίζεται πάνω σ αυτή τη διαδικασία. Και τα 16 περιστατικά δήλωσαν ότι συνειδητός ή μη συνειδητός τρόμος βρισκόταν πίσω από σχεδόν κάθε καθημερινή τους δραστηριότητα.
Ζέφυρος.
Είναι γεγονός ότι ο ενδομήτριος χώρος και η ψυχική ζωή και αντίδραση το εμβρύου είναι, για τον απλό άνθρωπο, πολύ μακριά από κάθε δυνατή παρατήρηση. Η αντίδραση στα ευρήματα αυτά είναι αναμενόμενη. Σκέφτομαι πως έχουν περάσει πάνω από 100 χρόνια που οι κλινικές έρευνες του Freud τον οδήγησαν να μίλησε για την παιδική σεξουαλικότητα, για τη σεξουαλική επιθυμία του παιδιού προς τη μητέρα, και να μας παρουσιάσει το περίφημο οιδιπόδειο. Και όμως, ακόμα και σήμερα πολλοί άνθρωποι αμφισβητούν την αλήθεια, την επιστημονικότητα αυτών των αποφάνσεων. Φαντάζομαι την αντίδραση που μπορεί να προκαλεί στον κόσμο η ιδέα της μήτρας ως απόλυτο σημείο αναφοράς. Το πρώτο πράγμα που θα ρωτούσε κάποιος είναι με ποια αντικειμενικά κριτήρια αποδεικνύεται ότι οι ενδομήτριες εμπειρίες είναι αληθινές και δεν αποτελούν ψευδαισθήσεις ή παραισθήσεις. Βέβαια, την ίδια ερώτηση θα μπορούσε να θέσει κάποιος για τη φροϋδική ψυχανάλυση και τα ευρήματά της: με ποια αντικειμενικά κριτήρια αποδεικνύεται, λ.χ, το Οιδιπόδειο σύμπλεγμα;
Dr.K
Κοίταξε να δεις, το δυσάρεστο, το γνωστό σε όλους μας γεγονός είναι ότι η βιονευροφυσιολογία δεν έχει στη διάθεσή της τρόπους με τους οποίους μπορεί να ελέγξει την ποιότητα και την ένταση των ανθρώπινων συναισθημάτων. Δεν υπάρχει όργανο που μπορεί να μετρήσει το βαθμό της ανθρώπινης θλίψης ή του φυσικού πόνου, ούτε μηχάνημα που θα μπορούσε να μετρήσει το βαθμό της αλήθειας των όσων ένας άνθρωπος ισχυρίζεται για περασμένες εμπειρίες του, κι ας είναι αυτές οι εμπειρίες του είδους τι έφαγε πριν από 24 ώρες ή ότι επαναβίωση μια ενδομήτρια απόρριψη. Σε τελική ανάλυση ό,τι ειπώθηκε από τους 16 «Α», ήταν προσωπικό τους θέμα. Όσο με αφορά, δεν είχα παρά δύο επιλογές: Είτε θα έπρεπε να αρνηθώ τα όσα δήλωσαν, πιστεύοντας ότι είναι ψευδαισθήσεις, είτε να τα δεχτώ ως πραγματικότητα. Λοιπόν, από το 1960 μέχρι το 1965 μοιράστηκα τη γενική εντύπωση ότι ένα περιστατικό κάτω από την επήρεια του LSD-25, είχε παραισθήσεις. Από το 1965 και ύστερα, πείστηκα ότι τα ψυχοδηλωτικά επανενεργοποιούν τα «ίχνη μνήμης» παλαιών εμπειριών και έτσι έφτασα στο συμπέρασμα ότι οι εμπειρίες και τα όσα διατείνονται ότι βίωσαν τα περιστατικά μου κάτω από το ψυχοδηλωτικό είναι για κάθε ένα απ’ αυτά μια υποκειμενική αλήθεια[23].
Zέφυρος.
Θυμάμαι τα λόγια ενός μεγάλου φυσικού – μου διαφεύγει αυτή τη στιγμή το όνομά του – ο οποίος είπε ότι τα πράγματα πρέπει να γίνονται και να παρουσιάζονται απλά, όσο το δυνατόν πιο απλά, αλλά όχι περισσότερο του δέοντος. Το να αναπτύξουμε τα αποτελέσματα των ερευνών σου και τη θεωρία που τις συνοδεύει σε μια συνέντευξη είναι μια δύσκολη υπόθεση. Ωστόσο, θα ήθελα να ανακεφαλαίωνες τα βασικά στοιχεία αυτής της έρευνας πριν προχωρήσουμε.
Dr.K
Πρώτα απ’ όλα η ενδομήτρια ζωή παίζει βασικότατο ρόλο στην οργάνωση και τη διαμόρφωση της προσωπικότητας του ατόμου. Οι ενδομήτριες εμπειρίες, ανάλογα με την ποιότητά τους, αν είναι απορριπτικές ή αποδεκτικές, παίζουν ένα πολύ σημαντικό ρόλο στη σεξουαλική συμπεριφορά, δραστηριοποιούν δηλαδή τη σεξουαλική συμπεριφορά ανάλογα με το περιεχόμενο τους. Ή, για να το πούμε διαφορετικά, η σεξουαλική συμπεριφορά κινητοποιείται από τη μη-συνειδητή ανάμνηση των συνθηκών της ενδομήτριας ζωής.
Εάν η σεξουαλική συμπεριφορά επανενεργοποιεί ίχνη μνήμης απορριπτικής μήτρας, τότε η σεξουαλική συμπεριφορά γίνεται προβληματική, γίνεται προβληματικό το σεξ. Και βέβαια, αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι οι διάφορες σεξουαλικές εκδηλώσεις που τις χαρακτηρίζουν ως perversions – διαστροφές όπως τις λένε. Αλλά η μη συνειδητή ανάμνηση των συνθηκών της εμβρυικής ζωής, που αφήνει τελικά ανεξίτηλα ίχνη στο νευρικό σύστημα, δεν επηρεάζει μόνον τη σεξουαλική συμπεριφορά αλλά και τη όλη συμπεριφορά του ατόμου
Ζέφυρος.
Ώστε o τρόπος που αντιμετωπίζει ο κάθε συγκεκριμένος άνθρωπος το σεξ έχει άμεση σχέση με το πώς έζησε και τι ένιωσε μέσα στη μήτρα της φυσικής του μητέρας. Τι γίνεται στην περίπτωση του ευπρόσδεκτου, του ανθρώπου που έζησε γαλήνιες στιγμές στη διάρκεια της κύησης;
Dr.K
Εάν το sex επανενεργοποιήσει αποδεκτικά ίχνη μνήμης τότε η σεξουαλική πράξη παίρνει διαστάσεις κοσμικής ένωσης. Μία «Α» περιέγραψε τη στιγμή του οργασμού της ως ένα συναίσθημα άφατης γαλήνης, παρόμοιο με αυτό που αισθανόταν μέσα στη μήτρα. Βλέπεις, η σεξουαλική δραστηριότητα συμβολίζει το πρακτικό μέσο επιστροφής στη μήτρα. Για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι: ο οργασμός με μητρικό υποκατάστατο συμβολίζει, σε συγκινησιακό επίπεδο, την επιστροφή στη μήτρα, είτε αυτή είναι αποδεκτική είτε απορριπτική. Δηλαδή, επαναβιώνουν την αποδοχή ή την απόρριψη. Αυτό είναι ένα βασικότατο συμπέρασμα, μια μεγάλης σημασίας συνειδητοποίηση η οποία έγινε από τα 16 περιστατικά στη διάρκεια των συνεδριών. Η ανάγκη επιστροφής γίνεται αισθητή σαν μια υπέρτατη ανάγκη.
Ζέφυρος.
Τι εννοείς με τον όρο « μητρικό υποκατάστατο»;
Dr.K
Όπως καταλαβαίνεις, ο «Α» δεν μπορεί να επιστρέψει στην πραγματική μήτρα. Γεννήθηκε, τελείωσε. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι έπαψε να κυριαρχείται από την ανάγκη να επιστρέψει στη μήτρα. Βέβαια η ανάγκη αυτή είναι μη-συνειδητή, αλλά είναι ακατανίκητη, και τον ωθεί στο να «ανακαλύπτει» διάφορα υποκατάστατα της μήτρας. Τα μητρικά υποκατάστατα είναι απαραίτητα. Ένα μητρικό υποκατάστατο μπορεί να είναι μια γυναίκα, ένας άνδρας, ένα αντικείμενο κτλ.
Ζέφυρος.
Τα περιστατικά σου περιέγραψαν την ανάγκη επιστροφής στη μήτρα ως μια υπέρτατη ανάγκη. Γιατί; Στην περίπτωση που η μήτρα υπήρξε τόπος απορριπτικός γιατί να έχει την ανάγκη να επιστρέψει αυτός που βίωσε την απόρριψή του ως ύπαρξη ή ο ανεπιθύμητος λόγω φύλου; Διαβάζω τη περίπτωση λ.χ. του Ο Α5 που υποβλήθηκε σε είκοσι συνεδρίες. Στη διάρκεια κάθε συνεδρίας, πλην της πρώτης, ο Α5 επαναβίωνε την τραυματική εμπειρία απειλής θανάτου από πνιγμονή κατά τη διαδικασία της εξώθησης γέννησης (πιθανώς εξαιτίας διαταραχής της κυκλοφορίας του αίματος στον ομφάλιο λώρο την ώρα της εξώθησης-γέννησης)[24]. Γιατί ο άνθρωπος αυτός να θέλει συγκινησιακά να επιστρέψει και να επαναβιώσει τέτοιου μεγέθους τραυματική εμπειρία;
Dr.K
Διότι η μήτρα είναι το πρώτο εξωτερικό περιβάλλον, η πρώτη γνωριμία με τη ζωή. Η μήτρα προσφέρει αθανασία μέσω της αναπαραγωγής, ενώ ταυτόχρονα προσφέρει ασφάλεια. Ασφάλεια για τους ευπρόσδεκτους που την αισθάνονται σαν το ασφαλέστερο καταφύγιο. Τώρα, για τους ανεπιθύμητους, ή όπως στην περίπτωση που ανέφερες, η μήτρα δεν παύει να παραμένει σχετικά ασφαλής. Πρόσεξε, δεν είναι ασφαλής, είναι σχετικά ασφαλής. Είναι το μοναδικό πράγμα που γνωρίζουν και επαναβιώνοντάς το με το σεξ ή οποιαδήποτε άλλη απορριπτική κατάσταση, νιώθουν πως υπάρχουν. Είναι εξωφρενικό, αλλά έτσι είναι. Επίσης ο ανεπιθύμητος ή ο απορριφθείς, γενικότερα πάντα πιστεύει βαθιά μέσα του, πάντα ελπίζει, ότι η απορριπτική μήτρα, κατά κάποιον τρόπο, κατά κάποιον θαυματουργό τρόπο, θα τον αποδεχθεί.
Ζέφυρος.
Τα περιστατικά σου διατείνονται, όπως ανέφερες προηγουμένως, ότι ο τρόπος που έζησαν μέσα στη μήτρα επηρέασε τη γενική τους συμπεριφορά. Πώς το εννοούν;
Dr.Κ
Εδώ είναι το εκπληκτικό με τις συνειδητοποιήσεις τους, ότι η καθημερινή ζωή είναι μια επανάληψη του παρελθόντος, ότι τα ερεθίσματα του παρόντος σε μη- συνειδητό επίπεδο επανενεργοποιούν παλιές εμπειρίες που επηρεάζουν τη συμπεριφορά του παρόντος. Ο «Α» δεν κάνει τίποτε άλλο από το να επαναλαμβάνει το παρελθόν.
Ζέφυρος.
Ότι η μεταγεννητική ζωή είναι μια επανάληψη των συνθηκών που επικράτησαν μέσα στη μήτρα. Αυτό είναι πολύ δύσκολο να γίνει αντιληπτό.
Dr.K
Η όλη διαδικασία των συνεδριών είναι δύσκολο να γίνει αντιληπτή. Βλέπεις, είναι μια υποκειμενική εμπειρία, που δεν μπορεί να γίνει αντιληπτή. Είναι το συγκινησιακό στοιχείο που διαφεύγει. Αλλά, ας γίνω πιο διαυγής. Αν οι συνθήκες του περιβάλλοντος οιασδήποτε στιγμής προκαλούσαν συναίσθημα απόρριψης – ανασφάλειας, την ίδια στιγμή αναζωπυρωνόταν ο τρόμος της εξώθησης από τη μήτρα (στους «ευπρόσδεκτους») ή της ενδομήτριας απόρριψης (στους «ανεπιθύμητους»). Οι πρώτες ψυχοτραυματικές συνθήκες μετά τη γέννηση δημιουργούντουσαν από τη συμπεριφορά της μητέρας ή και του πατέρα. Στη μετέπειτα ζωή οι ψυχολογικοί μηχανισμοί της ταύτισης και προβολής, είχαν σαν αποτέλεσμα, τα διάφορα πρόσωπα του περιβάλλοντος κάθε δεδομένης στιγμής να συνδυάζονται με τη συναισθηματική εικόνα της μητέρας ή και του πατέρα. Οι πρώτοι συμβόλιζαν τους δεύτερους και προκαλούσαν στους «Α» την ίδια αντίδραση που προκαλούσαν οι γονείς. Έτσι η καθημερινή ζωή, σε συγκινησιακό επίπεδο, ήταν μια στερεότυπη επανάληψη του παρελθόντος.
[1] Στην πρώτη της μορφή Η Συνέντευξη δημοσιεύτηκε δύο χρόνια μετά το θάνατο του Αθανασίου Καυκαλίδη (Dr.K στο κείμενο), το 1989, και αποτελεί το πρώτο μέρος του έργου Η δύναμη της μήτρας και η υποκειμενική αλήθεια, (Εκδόσεις Ελεύθερος Τύπος, 1989). Το περιεχόμενό της είναι αποτέλεσμα πολύχρονων συζητήσεων του συγγραφέα με τον πατέρα του κατά τη διάρκεια των ετών 1980-1987. Σύντομα ελπίζομε θα εκδοθεί τόμος που θα περιλαμβάνει τη συνέχεια και ολοκλήρωση των συζητήσεων που περιέχονται σε 23 μαγνητοταινίες των 90 λεπτών και καλύπτουν τα έτη 1975-1980.
[2] Οι Στωικοί έλεγαν: όταν γεννηθεί ο άνθρωπος έχει το ηγεμονικό μέρος της ψυχής ώσπερ χάρτην εύεργον εις απογραφήν. Εις τούτο μία εκάστη των εννοιών εναπογράφεται. Πρώτος δε της αναγραφής τρόπος ο δια των αισθήσεων(Πλουτ. Π.τ. αρεσκ.Δ,11.Dox Graeci 400) Ο σχολιαστής του Αριστοτέλη Αλέξανδρος Αφροδισέας απεκάλεσε την ψυχή άγραφον πινακίδα(Αλεξ Αφροδισέας, Π.ψυχ. 84,21), ο Ιάμβλιχος γραμματείον άγραφον και ο Αριστοτελης γραμμάτειον ω μηδέν ενυπάρχει εντελεχεία γεγραμμένον(περι Ψυχ. 429b 30 – 430 a 1). Η αντίληψη αυτή συνεχίστηκε στην Αναγέννηση με τον John Locke, ο οποίος υποστήριξε ότι ο άνθρωπος γεννιέται ως “white paper, void of all characters, without any ideas», (βλ. Essay Concerning Human Understanding) . Οι θέσεις αυτές υποστηρίζονται ακόμα και σήμερα.
[3] Το «Α» συμβολίζει κάθε άτομο που υπεβλήθηκε σε συνεδρίες αυτοψυχογνωσίας.
[4] Από τους πρώτους ψυχιάτρους που χρησιμοποίησαν LSD-25 ήταν οι Busch-Johnson, Abramson (HΠA) , Sandison, Spencer, Whitelow, Lake (Μ. Βρετανία) Frederking, Leuner (Γερμανία), Osmond (Καναδάς) Grof (Tσεχοσλοβακία και ΗΠΑ) και Καυκαλίδης (Αίγυπτος και Ελλάδα). Μέχρι το 1966 υπήρξαν πάνω από 1000 δημοσιεύσεις που αναφέρονταν σε 40000 ασθενείς που είχαν υποβληθεί σε συνεδρίες με LSD, αρκετές δεκάδες βιβλία σχετικά με το θέμα και έξι διεθνή συνέδρια με θέμα την ψυχοθεραπεία με ψυχοδηλωτικά (βλ. Lester Greenspoon, James Bakalar, Psychedelic Drugs reconsidered ….) Αλλά οι ανακοινώσεις οι σχετικές με το LSD στη ψυχοθεραπεία δεν είχαν προσδώσει κάποια καθαρή θεωρητική χροιά στις έρευνες και είτε παρέμεναν στο ερμηνευτικό πλαίσιο της ψυχανάλυσης (ψυχολυτική θεραπεία) είτε ακολουθούσαν το αμερικανικό μοντέλο της (ψυχεδελική θεραπεία). Τον όρο Psycholytic method χρησιμοποίησε ο Sandison και αποτέλεσε τη βασική μεθοδολογία στην Ευρώπη και εφαρμόσθηκε στην πράξη από ψυχοθεραπευτές φροϋδικής κατεύθυνσης (βλ. Stanislav Grof, LSD Psychotherapy). Η ψυχολυτική μέθοδος βασίζεται στις φροϋδικές αρχές και επαναληπτικές συνεδρίες, όπου χρησιμοποιείται το LSD ή άλλο ψυχοδηλωτικό φάρμακο σε χαμηλή δοσολογία. Στη διάρκεια της δεκαετίας του 1960, η μέθοδος αυτή εφαρμοζόταν σε 18 ευρωπαϊκά κέντρα θεραπείας. Η Αμερική ακολούθησε τη ψυχεδελική (psychedelic) μέθοδο του Humphrey Osmond. Εδώ πρόκειται για μια μεθοδολογία διαφορετική. Ο ασθενής υπόκειται σε μία μόνο συνεδρία υψηλής δοσολογίας. Ο Τσέχος ψυχίατρος Stanislav Grof εφάρμοσε, λίγο αργότερα, μια μικτή μεθοδολογία, ενώ παράλληλα ο Έλληνας ψυχίατρος Αθανάσιος Καυκαλίδης εισήγαγε την μέθοδο αυτοψυχογνωσίας.
[5] Εισηγητική έκθεση για την επικύρωση της Συμβάσεως της Βιέννης
[6] Το «Α» συμβολίζει κάθε άτομο που υπεβλήθηκε σε συνεδρίες αυτοψυχογνωσίας.
[7] Α Case of Homosexuality Treated with LSD-25-25 (Proceedings of the IV World Congress of Psychiatry, Madrid 1966. – Ακολούθησαν οι ανακοινώσεις Intra – Uterine Security: The Cause of the Oedipus & Electra Complexes in Two Cases Treated with LSD-25-25 (VI International Congress of Psychotherapy, Wiesbaden, Germany 1967, βλ. The international journal of prenatal and Perinatal Psychology and Medicine, V.8, No4, p.427-431, December 1996), Ψυχοδηλωτικά φάρμακα και βαθιά ψυχοθεραπεία (Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχιατρικής, Θεσσαλονίκη, Νοέμβριος 1972), Αιτίες σεξουαλικών προβληματισμών και επιπτώσεις στη συμπεριφορά, (VII Πανελλήνιο Συνέδριων Νευρολόγων και Ψυχιάτρων, Αθήνα, 1975), Eπιπτώσεις των συγκινησιακών διαταραχών της εγκύου γυναίκας στο αναπτυσσόμενο έμβρυο (Διεθνές Συνέδριο Προληπτικής Ψυχιατρικής, Αθήνα, 1979), Autopsychognosia (ανακοίνωση στο Πανεπιστήμιο New South Wales, Sydney, 1983) κ.α.
[8] Αθανάσιος Καυκαλίδης, Η Γνώση της Μήτρας- Η Αυτοψυχογνωσία με Ψυχοδηλωτικά Φάρμακα, Εκδόσεις Ολκός, 1980. Η Αγγλική έκδοση του βιβλίου έγινε το 1995, υπό την αιγίδα της International Society of Prenatal and Perinatal Psychology and Medicine, Heidelberg, η αμερικανική από το Authorhouse Editions, USA, 2005 και η ρωσική από τις εκδόσεις Tamil Tashaev, St Petersburg, 2007.
[9] Ο Αριστοτέλης και οι Στωικοί απέρριπταν την πλατωνική άποψη περί έμφυτης γνώσης (βλ. θεωρία της αναμνήσεως στο Φαίδωνα, 72e-77a, του Πλάτωνος). Η πεποίθηση αυτή, ότι γεννιόμαστε ως άγραφος χάρτης (tabula rasa), ισχύει μέχρι σήμερα στη Φιλοσοφία και στην Ψυχολογία.(βλ. αναλυτικότερα υποσημείωση σελ….)
[10] Η σύγχυση με την ονομασία των φαρμάκων αυτών εντάθηκε και περιπλέχθηκε όταν ο ψυχίατρος R.D.Laing και οι οπαδοί του απέρριψαν τον όρο «ψύχωση» και προώθησαν μια νέα οπτική της σχιζοφρένειας ως ένα αγωνιώδες αλλά αποκαλυπτικό και δυνητικά εποικοδομητικό πνευματικό ταξίδι παρόμοιο με την εμπειρία της διαιθυλαμίδης του d-λυσεργικού οξέως (LSD-25). Αυτοί που συνεχίζουν σήμερα να χρησιμοποιούν ακόμα τον όρο ψυχωσικομιμητικά φάρμακα δέχονται πλέον ότι τα αποτελέσματα του LSD-25 δεν είναι τα ίδια με εκείνα της σχιζοφρένειας όπως αρχικά πίστευαν. Βλ. Lester Greenspoon, James Bakalar, Psychedelic Drugs Reconsidered, Basic Books Inc., Publishers New York, 1979.
[11] Ο Humphrey Osmond προσπάθησε να βρει έναν όρο ο οποίος να εκφράζει τη διεύρυνση της συνείδησης, που προκαλούσαν αυτές οι ουσίες. Πρότεινε διάφορα σύνθετα ονόματα από την ελληνική όπως psychephoric, psyghehormic, psycheplastic, psychelytic. Αλλά τελικά κατέληξε στον όρο psychedelic, δηλαδή φάρμακαπου «δηλώνουν» το περιεχόμενο της ψυχής. Ο ίδιος και ο φίλος του Aldous Huxley, συζητούσαν μεταξύ τους ανταλλάσσοντας επιστολές και προσπαθούσαν να δουν ποιος όρος θα ήταν καλύτερος για να περιγράψουν αυτές τις ουσίες, της Μεσκαλίνης συμπεριλαμβανόμενης, ουσίας τουτέστιν που είχε χρησιμοποιηθεί από τον Aldous Huxley οδηγώντας τον στη συγγραφή του Doors of Perception. Ο Huxley πρότεινε σε μία επιστολή του τον όρο «phanerothyme”.
To make this trivial world sublime,
Take a half a gramme of phanerothyme
Ο γνωστός συγγραφέας είχε δανειστεί από τα ελληνικά τον σύνθετο όρο φανερό-θυμός , soul-manifester. Ο όρος είχε έννοια διότι εκτός της φανέρωσης υπάρχει η λέξη θυμός και θυμός στα ελληνικά σημαίνει συγκίνηση ( ίσως και κάτι παραπάνω – βλ. σημειώσεις μου σχετικά με την έννοια στον Όμηρο ), Το ψυχοδηλωτικό πολλαπλασιάζει την συγκινησιακή φόρτιση. Αλλά ο Osmond δεν συμφώνησε με τον όρο του Huxley και του απάντησε με το ακόλουθο δίστιχο:
To fathom Hell or soar angelic,
Just take a pinch of psychedelic (!)
Το φανερόθυμον λοιπόν εξαφανίστηκε και στη θέση του επικράτησε το ψυχεδελικό ή ορθότερα ψυχοδηλωτικό, με την έννοια ότι δηλώνει το περιεχομένο της ψυχής. Βέβαια η χρήση του όρου παρέμεινε εκτός επιστημονικής ορολογίας καθόσον συνεχίζουν να αποκαλούν τα ψυχοδηλωτικά ψευδαισθησιογόνα. Φάρμακα, με άλλα λόγια, τα οποία προκαλούν ψευδαισθήσεις.
[12] Βλ. Β΄ τόμο
[13] Το «Α» συμβολίζει κάθε άτομο που υπεβλήθη σε συνεδρίες αυτοψυχογνωσίας.
[14] Οι συνθήκες της εμβρυϊκής ζωής δεν ήταν όμοιες για τους 16 «Α» και ανάλογα ο Αθανάσιος Καυκαλίδης τους κατέταξε σε 4 κατηγορίες: (α) «Οι αδιάκοπα ευπρόσδεκτοι» δηλ. εκείνοι των οποίων η ύπαρξη μέσα στη μήτρα ήταν αδιάκοπα ευπρόσδεκτη από τη μητέρα. (β) «Οι αδιάκοπα ανεπιθύμητοι», δηλ. εκείνοι των οποίων η ύπαρξη μέσα στη μήτρα ήταν αδιάκοπα ανεπιθύμητη από τη μητέρα. (γ) «Οι ανεπιθύμητοι λόγω φύλου», δηλαδή εκείνοι των οποίων η ύπαρξη σαν έμβρυα ήταν ευπρόσδεκτη όχι όμως το φύλο τους. Η μητέρα ήθελε το έμβρυο στη μήτρα της, αλλά το επιθυμούσε να έχει φύλο αντίθετο από αυτό που είχε (το έμβρυο). (δ) «Οι ευπρόσδεκτοι αλλά περιοδικά συγκλονιζόμενοι», δηλ. εκείνοι των οποίων η ύπαρξη σαν έμβρυα καθώς και το φύλο τους ήταν ευπρόσδεκτο αλλά οι οποίοι συγκλονίζονταν από αιφνίδιες διαταραχές της συναισθηματικής κατάστασης της εγκύου μητέρας. (βλ. …)
[15] Η ολοκλήρωση της Συνέντευξης έγινε το Μάιο του 1987, τέσσερις μήνες προ του θανάτου του Dr.K
[16] Γάλλος φυσιολόγος (1813-1878). Συγγραφέας του έργου Introduction à l’étude de la médecine expérimentale. Το έργο αυτό δεν είναι μόνον ένα κλασικό έργο της ιατρικής φιλολογίας, αλλά αποτελεί ταυτόχρονα και εξαιρετικό όργανο για να μυηθεί κάποιος στη μελέτη της πειραματικής μεθοδολογίας γενικότερα.
[17] Αμερικανός φυσιολόγος (1871-1945). Στο έργο του Wisdom of the body (1932) ανέπτυξε την έννοια της ομοιόστασης (homeostasis) όρο τον οποίο εισήγαγε ο ίδιος.
[18] Athanassios Kafkalides, Application therapetique de la Diethylamide de l’ acide d-lysergique (Delyside ou LSD-25) sur les psychonevroses (Annales médico-psychologiques, Paris, t.2, 121e année, 1963, no 2, pp. 191 à 200).[…] Le malade no 1 avait été soumis pendant très longtemps à des électrochocs et à la psychothérapie, sans aucun résultat, avant le LSD-25-25. Son état subjectif était désespérant. Le malade a été soumis à 21 séances de LSD-25-25 et nous avons été obligés de dépasser la dose maxima citée dans 1a bibliographie (800 μg), administrant 850 μg à la 18e séance et 900 µg à la 19e ; ce cas présentait en effet une surprenante tolérance envers le médicament, puisque même 500 μg ne provoquaient aucune réaction psychique […].
[19] Υπήρχαν τρεις προεξάρχουσες τεχνικές εκείνη την εποχή: Η ψυχεδελική, η ψυχολυτική και η αυτοψυχογνωσία. Στην ψυχεδελική χορηγούσαν δόσεις μέχρι 1000μg. Στην ψυχολυτική, χορηγούσαν χαμηλές δόσεις 100 μg, το ίδιο και στην Αυτοψυχογνωσία , 40 – 100 μg LSD-25.
[20] Βλ. Άρθρο- Συνέντευξη του Στάθη Τσαγκαρουσιάνου στην Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 8 Φεβρουαρίου 1987 – Το κείμενο της συνέντευξης περιλαμβάνεται στο βιβλίο του ιδίου δημοσιογράφου-συγγραφέως : Αντίο παλιέ κόσμο- Συνομιλίες με αξιοσημείωτους ανθρώπους, Εκδόσεις Δρομέας 1999
[21] Βλ. ΓΜ, περιστατικό Α16
[22] Βλ. σελίδα …πως ακριβώς νιώθει ο έμβρυο που δέχεται απορριπτικά μηνύματα/ερεθίσματα ενδομητρίως.
[23] Για την έννοια της λέξης «ψευδαίσθηση» βλ. σ. …
[24] Βλ ΓΜ περιστατικό Α5